خاصیت توسعه پذیری برای چه محصولات دیجیتالی اهمیت دارد؟
توسعه پذیری یا مقیاس‌پذیری (Scalability) معیاری است که در محصولات دیجیتال مورد توجه قرار می‌گیرد. توسعه پذیری نرم‌افزار یا وب‌سایت بدین معناست که با رشد تعداد مخاطبان، زیرساخت‌های مورد استفاده در محصول دیجیتال قابلیت گسترش داشته باشند.
این قابلیت برای بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین دارای اهمیت است، زیرا آن‌ها در شروع کار که مخاطب کمی دارند، از حداقل امکانات و زیرساخت‌ها استفاده می‌کنند. اما هم‌زمان با رشد مخاطبان، زیرساخت‌های خود را توسعه می‌دهند و بالطبع نرم‌افزارها یا وب‌سایت‌های مورد استفاده نیز باید از ظرفیت لازم برای پوشش تعداد مخاطب بیشتر برخوردار شوند.
اهمیت توسعه پذیری محصولات دیجیتال
کسب‌وکارهای آنلاین بر اساس ابزارهای دیجیتالی تعریف می‌شوند که در اختیار دارند. آن‌ها برای اینکه امکان توسعه داشته باشند، باید از ظرفیت مقیاس‌پذیری برخوردار باشند. توسعه پذیری محصولات دیجیتال به کسب‌وکار آنلاین این فرصت را می‌دهد تا در بازارها و زمینه‌های مختلف گسترش یابد و به رشد کافی برسد.
برای اینکه وب‌سایت، نرم‌افزار یا حتی پلتفرم‌های طراحی شده قابلیت توسعه پذیری داشته باشند، باید این ویژگی در زمان طراحی محصولات توسط توسعه‌دهندگان مدنظر قرار گیرد. برای داشتن محصولی دیجیتالی که قابلیت توسعه و مقیاس‌پذیری داشته باشد، باید به طراحی، برنامه‌نویسی، سازگاری، زیرساخت مقیاس‌پذیر، بهینه‌سازی کارایی و… توجه کرد.
بسیاری از کسب‌وکارها با استفاده از فضای ابری (Cloud) و طراحی نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS) امکان توسعه پذیری را برای آیندۀ محصولات خود ایجاد می‌کنند. محصولات دیجیتالی بدون قابلیت مقیاس‌پذیری، از چرخه عمر کوتاهی برخوردارند و دیر یا زود باید با نرم‌افزارها یا وب‌سایت‌های جدید جایگزین شوند.
در هنگام طراحی سایت اختصاصی یا نرم‌افزارهای کاربردی باید پیش‌بینی‌های لازم دربارۀ آینده کسب‌وکار صورت پذیرد تا ظرفیت استفاده از سایت یا اپلیکیشن بر اساس تعداد کاربران در نظر گرفته شود.
دلایل نیاز به توسعه پذیری در وب‌سایت‌ها یا نرم‌افزارها
با بررسی وب‌سایت‌های بزرگ متوجه می‌شویم که چنین شرکت‌هایی باید زیرساخت‌ها و نرم‌افزارهای قدرتمندی برای پاسخگویی به حجم عظیمی از مشتریان در اختیار داشته باشند تا علاوه‌بر حفظ بهره‌وری و امنیت، تجربه کاربری مناسبی ایجاد کنند.
اما این موضوع برای وب‌سایت کسب‌وکارهای تازه‌وارد زیاد مصداق ندارد. آن‌ها به دنبال ایجاد یک MVP با زیرساخت‌های اولیه هستند تا ایدۀ خود را ارزیابی کرده و با دریافت بازخورد از مخاطبان، به بهبود فرآیندهای کاری بپردازند.
رشد کسب‌وکارهای تازه‌وارد، آن‌ها را با چالش‌هایی در زمینه توسعه پذیری سایت یا نرم‌افزار مواجه می‌کند. این چالش‌ها از جمله موارد زیر هستند:
- افزایش تعداد بازدیدکنندگان یا مشتریان، عملکرد برنامه‌های تحت وب را کاهش داده و منجر به بروز ناکارآمدی یا قطع برخی از سرویس‌ها می‌شود.
- گسترش تعداد صفحات وب یا حتی محصولات بر زمان بارگذاری سایت تاثیر منفی می‌گذارد. همچنین به‌روزرسانی محصولات یا خدمات موجود در فروشگاه اینترنتی یا اصلاح قیمت‌ها مشکل شده و تجارت کسب‌وکار را با چالش‌های اساسی مواجه می‌کند.
- ایجاد هر گونه تغییر در ساختار کد یا حتی ظاهر طراحی، پیچیده و خطرناک می‌شود. افزودن ویژگی‌های جدید زمان زیادی می‌گیرد و هزینه‌ها به‌شدت افزایش پیدا می‌کند.
تمامی موارد بالا باعث از بین رفتن فرصت‌های بسیاری می‌شوند. این در حالی است که محدودیت‌ها همچنان باقی مانده‌اند. توسعه پذیری یک راهکار جامع است که اگر در زمان راه‌اندازی اولیه مدنظر قرار گیرد، کسب‌وکار در آینده مشکل چندانی در زمینه‌ی مقیاس‌پذیری نخواهد داشت.
عوامل موثر بر توسعه پذیری سایت‌ها
ویژگی‌های مختلفی وجود دارند که بر روی مقیاس‌پذیری سایت‌ها اثر می‌گذارند:
- معماری نرم‌افزار یا وب‌سایت: یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی که بر روی توسعه پذیری اثر دارد، معماری است. اگر در طراحی وب‌سایت از معمار نرم افزار کمک گرفته شود به احتمال زیاد، ساختارها به‌گونه‌ای آماده می‌شوند که امکان مقیاس‌پذیری در آینده وجود داشته باشد.
- انتخاب فریمورک مناسب: گاهی اوقات توسعه نرم‌افزاری با توجه به ضعف‌های فریمورک و فناوری استفاده شده، امکان‌پذیر نیست. بنابراین انتخاب فناوری یا فریمورک مناسب برنامه‌نویسی، بر عملکرد نرم‌افزار یا وب‌سایت تاثیر می‌گذارد.
- کیفیت کدنویسی: از نکات کلیدی در توسعه پذیری، طراحی پایدار وب‌سایت‌ها با بهبود کیفیت کد است. هر چه کدها تمیز و ساختارمندتر باشند، امکان توسعه، تغییر یا حتی بهبود در آینده را به شکل ساده‌تری در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند.
- عملکرد مناسب سایت و نرم‌افزار: از سایتی که از مراحل اولیه تولید عملکرد مناسبی ندارد، نباید انتظار توسعه پذیری در آینده داشته باشیم. در مرحله راه‌اندازی سایت یا نرم‌افزار با انجام تست‌های مختلف باید عملکرد سایت مورد سنجش قرار گیرد و گلوگاه‌های آسیب‌پذیری آن شناسایی شود.
- محدودیت‌های سخت‌افزاری و زیرساختی: در کنار نرم‌افزار و کدنویسی، محدودیت‌های تجهیزات سخت‌افزاری یا سرورها بر روی مقیاس‌پذیری سایت‌ها اثر منفی می‌گذارد.
- نیاز به ادغام پلتفرم‌ها: زمانی که سرویس‌های نرم‌افزاری یا دیتابیس چندین وب‌سایت با یکدیگر ادغام می‌شوند، شاهد بروز مشکلات گسترده‌ای در توسعه پذیری وب‌سایت‌ها خواهیم بود. به همین دلیل، در زمان طراحی باید تا حدامکان سیستم‌های نرم‌افزاری جامع طراحی شوند تا نیاز به ادغام با سایر زیرسیستم‌ها نداشته باشند.
هزینه‌های توسعه پذیری وب
مقیاس‌پذیر بودن یک ویژگی کلیدی برای کسب‌وکارهای آنلاین است که باید آن را در طراحی انواع ابزارهای دیجیتال مدنظر قرار دهند. اما مسئله اصلی برای کسب‌وکارها، مدیریت هزینه‌هاست. هزینۀ توسعه پذیری تا حدود زیادی به اندازه شرکت بستگی دارد.
شرکت‌ها بر اساس سایز و اندازۀ خود درباره شیوه توسعه نرم‌افزار یا وب‌سایت تصمیم می‌گیرند.
- استارتاپ‌ها یا کسب‌وکارهای کوچک: برای شرکت‌های نوپای کوچک، خرید نرم‌افزار یا طراحی سایت اختصاصی هزینه زیادی دارد. زیرا علاوه‌بر زیرساخت‌ها، آن‌ها باید به استخدام و آموزش نیروی انسانی بپردازند. در چنین شرایطی استفاده از سرویس‌های ابری به همراه نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS) منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد.
- کسب‌وکارهای بزرگ: همانطور که کسب‌وکار رشد می‌کند و تعداد کاربر و حجم بارگذاری در سایت افزایش می‌یابد، شرکت‌ها نیز به زیرساخت‌های حیاتی، ابزارهای کنترل داده و توسعه پذیری نرم‌افزار احتیاج می‌یابند. بنابراین کسب‌وکارهای بزرگ به لحاظ هزینه‌ای بهتر است به دنبال سرورهای داخلی و طراحی نرم‌افزار اختصاصی باشند.
چه زمانی به دنبال مقیاس‌پذیری سایت برویم؟
شناسایی زمان مناسب برای توسعه نرم‌افزاری همیشه کار ساده‌ای نیست. در بسیاری از مواقع همه چیز به درستی پیش می‌رود، اما باز هم آیندۀ نزدیک قابل پیش‌بینی نیست. شاید به‌زودی شاهد رشد تقاضا و افزایش ترافیک در سایت باشیم، به‌گونه‌ای که زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری پاسخگوی نیازها نباشند.
مدیران کسب‌وکارها در توسعه پذیری توجه زیادی به میزان نقدینگی، جریان مالی، وضعیت سیستم‌های تجاری و تعداد کارکنان خود دارند. اگر از نظر فروش و سودآوری، کسب‌وکار وضعیت مناسبی داشته باشد، شروع سریع فرایندهای مقیاس‌پذیری ظرفیت‌های مناسبی در اختیار کسب‌وکار قرار می‌دهد تا از فرصت‌های پیش رو استفاده کند.
سخن پایانی
توسعه پذیری یک پتانسیل بالقوه است که تمامی ابزارهای دیجیتالی در کسب‌وکار آنلاین باید از آن برخوردار باشند تا در صورت رشد تجاری و عدم پاسخگویی ظرفیت‌های فعلی، امکان توسعه و مقیاس‌پذیری نرم‌افزارها یا وب‌سایت‌ها وجود داشته باشد.