معمار نرم افزار کیست و چه وظایفی دارد؟
معمار نرم افزار وظیفۀ ایجاد مفاهیم کلیدی در نرم‌افزارها و تبدیل آن‌ها به طرح‌های اجرایی را برعهده دارد. در حقیقت معماران نرم‌افزار مانند معماری که ساختمان را طراحی می‌کند، وظیفه طراحی یک نرم‌افزار را برعهده دارند.
البته معماران ساختمانی بعد از ارائه طرح، نظارت چندانی بر اجرای ایده‌های خود ندارند. این در حالی است که نقش و مسئولیت‌های معمار نرم افزار شامل تصمیم‌گیری‌های سطح بالا در مورد استفاده از ابزارها، استانداردهای کدنویسی و یا حتی پلتفرم مورد استفاده می‌شود.
اهمیت معمار نرم افزار در پیشرفت پروژه‌ها
با توجه به نقش و مسئولیتی که معماران نرم‌افزار برعهده دارند، آن‌ها باید مهارت‌های فنی و شخصی متنوعی را در خود ایجاد کنند. در اختیار داشتن یک معمار در هر مرحله از چرخه عمر توسعه نرم افزار، مزایایی را برای طراحی سایت اختصاصی یا ابزارهای کاربردی ایجاد خواهد کرد.
معمار نرم افزار کیست؟
به‌طور کلی معمار نرم افزار (Software Architect) مسئول برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی سیستم‌های نرم‌افزاری است. اینگونه از کارشناسان، استانداردهای کدنویسی را به تیم توسعه معرفی کرده و ابزارهای بهینه را برای توسعه نرم‌افزار سفارشی انتخاب می‌کنند.
آن‌ها ایده‌های طراحی را به وظایف فنی تبدیل کرده و دستورالعمل‌هایی در این زمینه به تیم توسعه ارائه می‌دهند. آنچه معمار نرم افزار در یک پروژه انجام می‌دهد، شامل موارد زیر می‌شود:
- تعامل با مشتریان، مدیران محصول و توسعه‌دهندگان به هدف مدل‌سازی، طراحی و پیاده‌سازی نقشه راه نرم‌افزار از مسئولیت‌های معماران است.
- برای اطمینان از کیفیت طراحی سایت اختصاصی یا نرم‌افزارهای کاربردی، به بازبینی ساختارهای پیچیده می‌پردازند و با نظم دادن به کدها، درستی فرآیندها را بررسی می‌کنند. معماران نرم‌افزار از مرحله توسعه نمونه اولیه، تا کدنویسی و ارزیابی، در کنار تیم‌های توسعه‌دهنده قرار خواهند داشت.
- همکاری و مانیتورینگ از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که معمار نرم افزار باید از آن برخوردار باشد. آن‌ها باید قادر به تعامل با تیم توسعه بوده و به انتقال دانش به آنان کمک کنند.
معماران نرم‌افزاری باید اطلاعات و دانش عمیقی از عملکرد نرم‌افزار، قابلیت اجرا، مقیاس‌پذیری، قابلیت درک، امنیت و محدودیت‌های تکنولوژیکی داشته باشند. البته نقش و مسئولیت معمار نرم افزار به نیازها و اندازه پروژه هم بستگی دارد. از همین‌رو، درک نقش معمار نسبت به سایر متخصصان در تیم‌های طراحی و توسعه نرم‌افزار کمی پیچیده است.
نقش‌ها و مسئولیت‌های معمار در چرخه عمر توسعه نرم‌افزار
معمار نرم افزار از نزدیک با سایر اعضای تیم پروژه، با هدف ارائه محصولی موفق همکاری می‌کند. او توانایی کدنویسی دارد، اما به جای تولید بخش‌هایی از نرم‌افزار بر روی تقویت استانداردها تمرکز می‌کند. معماران شبه‌کدهای سطح بالایی را برای نمایش مفاهیم می‌نویسند تا نیازهای تجاری نرم‌افزار برای عملکرد مناسب را به تیم توسعه نشان دهند.
معمار، استراتژی کلی محصول را در نظر می‌گیرد و به تاکتیک‌های اجرایی توجه زیادی ندارد. در شرکت‌های کوچک ممکن است معمار نرم افزار و کدنویس یک نفر باشند. در بسیاری از مواقع، نقش مدیر محصول با نقش معماری نرم افزار اشتباه گرفته می‌شود. تفاوت اصلی این است که مدیر محصول فرصت‌های بازار را بررسی می‌کند، این در حالی است که معماران نرم‌افزار احتمالات فنی فعلی را تجزیه و تحلیل می‌کنند.
همچنین معمار و مدیر پروژه بر روی تحویل موفق محصول نظارت می‌کند. اما معماران، مسئول ریسک‌های فنی و کیفیت کدها هستند و مدیر محصول، وظایف مرتبط با محدودیت‌های پروژه، بودجه و زمان‌بندی را برعهده دارد.
وظایف معماران نرم‌افزار در چرخه توسعه
نقش‌ها و مسئولیت‌های معمار نرم افزار در چرخه توسعه چابک متفاوت است:
1- مرحله قبل از توسعه
در مرحله اولیه توسعه نرم‌افزار، معمار به شناسایی نیازهای مشتری و منابع لازم می‌پردازد.
معمار نرم افزار نیازمندی‌ها را مطالعه کرده و محدودیت‌ها را در نظر می‌گیرد. معماران به دنبال پاسخ به این موضوع هستند که آیا اجرای ایده طراحی سایت اختصاصی یا نرم‌افزار با بودجه تعیین شده و چارچوب زمانی، امکان‌پذیر است یا خیر. آن‌ها در این مرحله، وظایفی برعهده دارند:
- جمع‌آوری نیازهای اولیه عملکردی و غیرعملکردی؛
- انتخاب فناوری مناسب؛
- تخمین زمان توسعه؛
- ارائه طرح معماری سطح بالا.
2- نقش معمار نرم‌افزار در مرحله نمونه‌سازی
با تصویب پیشنهادات مرحلۀ قبل، معماران نرم‌افزار به تصمیم‌گیری دربارۀ راه‌حل می‌پردازند. آن‌ها با در نظر گرفتن تمامی محدودیت‌ها و ریسک‌های فنی بالقوه، به نحوه‌ی اجرای مناسب ایده می‌رسند.
او نمونه اولیه‌ای از معماری را ایجاد کرده تا مطمئن شود که تیم توسعه امکان پیاده‌سازی راه‌حل را خواهند داشت. این نمونه اولیه، پایداری، اجرایی بودن و واقع‌بینی ایده را نشان می‌دهد. معماران در این مرحله مسئولیت‌های زیر را برعهده دارند:
- پرداختن به مخاطرات و محدودیت‌های احتمالی؛
- ارائه نقشه دقیقی از معماری؛
- اثبات پایداری راه‌حل.
3- توسعه
معمار نرم افزار در مرحله توسعه به طراحی اجزا و ویژگی‌ها ادامه می‌دهد تا به تعیین استانداردهای کیفی برسد. او با بررسی کدها اطمینان حاصل می‌کند که محصول انتظارات را برآورده خواهد کرد. مسئولیت‌های معماران نرم‌افزار در این مرحله عبارت‌اند از:
- تعیین استانداردهای کیفیت؛
- مدیریت تغییر؛
- منتوری تیم توسعه؛
- استخراج مشخصات بیشتری از معماری.
4- تضمین کیفیت
معماران نرم‌افزارها با انتخاب ابزارهای QA به تضمین کیفیت کدها و زیرساخت‌ها می‌پردازند. آن‌ها با تغییراتی که ایجاد می‌کنند، بهترین کیفیت را برای نرم‌افزار به‌وجود می‌آورند. ولی هم‌زمان به چارچوب‌های بودجه‌ای و زمانی نیز توجه کافی دارند. وظایف اصلی معمار نرم افزار در این مرحله:
- تست و نظارت بر استقرار نرم‌افزار؛
- مدیریت انتشار نرم‌افزار.
5- پساتوسعه
از آنجایی که نرم‌افزارها محصولی زنده محسوب می‌شوند، تیم توسعه برای تعمیر و نگهداری در کنار مشتری می‌ماند. معمار نرم افزار در این مرحله بررسی می‌کند که آیا الزامات موردنظر مشتری برآورده شده است یا نه.
اگر مشتری قصد تغییر در پروژه را داشته باشد، معمار به بررسی تغییرات و اثرات آن در معماری نرم‌افزار می‌پردازد. مسئولیت‌های این مرحله شامل موارد زیر است:
- اطمینان از عملکرد محصول؛
- ارتباط با مشتری.
مهارت‌های اصلی مورد نیاز برای معمار نرم افزار
معماران نرم‌افزاری برای انجام وظایف خود به دانش فنی و مهارت‌های مدیریتی به هدف کنترل پروژه نیاز دارند.
مهارت‌های سخت
- دانش فنی: معمار نرم افزار باید با زبان‌های برنامه‌نویسی و فریمورک‌های مختلف آشنا باشد و درک کاملی از مزایا و معایب آن‌ها داشته باشد.
- مهارت کدنویسی: آشنایی با کدنویسی به دلیل رهبری تیم توسعه‌دهندگان برای معماران ضروری است.
- آشنایی با فناوری‌های ابری: خدمات ابری، راه‌حل‌های بسیاری برای طراحی سایت اختصاصی یا نرم‌افزار ارائه می‌دهند که موجب صرفه‌جویی در زمان می‌شود.
- شناخت کسب و کار: معمار نرم افزار باید از کسب و کار شناخت کافی داشته باشد تا راه‌حل‌های عملکردی را پیشنهاد دهد.
مهارت‌های نرم
معمار نرم افزار علاوه‌بر دانش فنی و شناخت کافی از استانداردهای کیفیت، باید دارای توانایی ارتباط با مشتری، تیم برنامه‌ریزی و مدیر محصول هم باشد. همچنین داشتن توانایی حل مسئله، رهبری، سازمان‌دهی، مدیریت زمان و تفکر خلاقانه به معماران کمک خواهد کرد تا به اهداف توسعه نرم‌افزار سریع‌تر برسند.
سخن پایانی
آشنایی با نقش و مسئولیت‌های معمار نرم افزار، کمک زیادی به کشف نیاز مشتریان در طراحی سایت اختصاصی یا نرم‌افزارهای کاربردی خواهد کرد. یک معمار با تدوین استانداردهای معماری، به تضمین کیفیت کدنویسی می‌پردازد.